STEFANIA KAJAK, ANIELA OSIPOWSKA

Warszawa, 6 grudnia 1945 r. P.o. sędzia śledczy Halina Wereńko przybyła wraz z Anielą Osipowską, zam. przy ul. Słowackiego 20 m. 20 (Żoliborz) i Stefanią Kajak, zam. przy ul. Słowackiego 20 m. 21, na posesję przy ul. Okopowej 59, gdzie dokonała oględzin i opisu terenu położonego na tyłach tej posesji, wskazanego przez Anielę Osipowską i Stefanię Kajak jako miejsce egzekucji Polaków w dniu 1 września 1944 r., o którym zeznawała 3 grudnia 1945 r. Eugenia Drozdowska. Kajak i Osipowska w czasie egzekucji – jak wyjaśniły – nie były obecne, jednakże wraz z Drozdowską wiele razy przychodziły na to miejsce i od niej dowiedziały się szczegółów o miejscu straceń.

W toku oględzin stwierdzono, co następuje:

Na tyłach domu przy ul. Okopowej 59 znajduje się plac ograniczony z jednej strony murem Cmentarza Żydowskiego, w którym jest wyłom umożliwiający przejście na teren cmentarza. Teren w chwili oględzin jest przyprószony warstwą śniegu od 1,5 do 2 cm. Znajduje się tam otwór kanalizacyjny. W okolicach tego otworu obok komina według informacji w dniu 1 września 1944 rozstrzeliwano Polaków, strzelając im w tył głowy. Po rozgrzebaniu śniegu w miejscu wskazanym na powierzchni ziemi okazały się ślady popiołu i kości o wielkości około 3 –150 mm. Na murach budynku obok tego miejsca brak śladów kul. Widoczny ślad ścieżki, na której między innymi według informacji Kajak i Osipowskiej 1 września 1944 odbywała się egzekucja Polaków, a potem palenie zwłok. Ponieważ teren jest przyprószony śniegiem, nie widać śladów popiołu przy rozgrzebywaniu ziemi, a przynajmniej nie można ich rozpoznać. W miejscu oznaczonym literą g na szkicu znajdują się garnki przerdzewiałe, rondle i nieliczne widelce i łyżki, które miały być pozostawione przez rozstrzeliwanych Polaków.

Na tym protokół zakończono.

[Załączono szkic sytuacyjny.]