JAN SAPIEHA

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Kan. Jan Sapieha, 45 lat, rolnik, żonaty.

2. Data i okoliczności aresztowania:

Aresztowany nocą przez NKWD i milicję miejscową (ukraińską) 22 marca 1940 r.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca robót przymusowych:

Pieczora, Abis [Abez].

4. Opis obozu, więzienia:

Teren bagnisty, zony namiotowe wilgotne, opłakane, brudno, bez zmiany bielizny, brak łaźni, higiena niżej krytyki.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Ześrodkowanie wszelkich narodowości, karani politycznie, stan umysłowy dość wysoki, stan moralny wśród Polaków dodatni, nastawienie Ukraińców do Polaków bardzo przykre i antypolskie.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Praca czarna przy budowie kolei. Warunki pracy ujemne, wyżywienie marne, bez wynagrodzenia. Ubranie stare, jeszcze z Polski. Dobre życie koleżeńskie wśród obywateli polskich.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek władz surowy, stanowczy, brutalny, badania gwałtowne, rubaszne, nocą przy terrorze i karze cielesnej, przez 16 miesięcy. Bez sądu dostałem wyrok ośmiu lat ciężkich robót w łagrze.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Bardzo słaba pomoc lekarska w więzieniu, brak lekarstw. Polaków załatwiali odpowiedzią „nie ma”. Umierało wielu ludzi, podaję nazwisko jednego, który zmarł w Czernihowie: Obertyński, emeryt, naczelnik sądu we Lwowie.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?

Łączność z krajem i rodziną żadna, dowiedziałem się, że rodzina – siedem osób – wywieziona [została] do Kazachstanu, do dziś nic o nich nie wiem.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Z łagru zostałem zwolniony w październiku 1941 r. Po zorganizowaniu [transportu], w warunkach głodowych i w brudzie, dotarłem do Karykarpackiej [Karakałpackiej] SSR, gdzie pracowałem do lutego 1942 r., a po amnestii zostałem wcielony do Wojska Polskiego.