CZESŁAW TOMASZEWICZ

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Czesław Tomaszewicz, 17 lat, bez zawodu, kawaler.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

10 lutego 1940 r. o godz. 3.00 rano zostałem wywieziony z rodziną w głąb Syberii.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Przywieziony zostałem z rodziną do kołchozu Wiliems [?].

4. Opis obozu, więzienia:

To był kołchoz położony w północnej części Kazachstanu. Teren równy, budynki różne, drewniane, a większość – lepianki z gliny. Mieszkań nie dostaliśmy, musieliśmy wynajmować je od miejscowej ludności. Higieny w ogóle nie było, ciasno, brud i nędza.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

W tym kołchozie było ok. dziesięciu rodzin narodowości polskiej. Kategoria przestępstw – polityczni. Poziom moralny dosyć ujemny. Stosunki wzajemne były dobre, wszyscy trzymali się zwarcie i lojalnie.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Warunków pracy podać nie jestem w stanie, ponieważ w ogóle jej nam nie dano. Było to tym gorsze, że na tej podstawie nie sprzedawano nam żywości ani ubrań. Żyliśmy na łasce losu, przymierając głodem.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek władz do nas był obojętny.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska słaba, szpitale nie dla Polaków.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Łączność z krajem utrudniona.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Zostałem zwolniony 28 sierpnia 1942 r. [sic!] i uciekłem z kołchozu na ochotnika do polskiej armii. Wstąpiłem do 10 Dywizji Piechoty 26 lutego 1942 r.