HIPOLIT ŁAWRYNOWICZ

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Kanonier Hipolit Ławrynowicz, ur. w 1916 r., kawaler.

2. Data i okoliczności aresztowania:

Aresztowany 6 maja 1941 r. we wsi Spondy, gm. Żukojnie Strackie, pow. święciański, woj. wileńskie.

3. Nazwa obozu, więzienia:

W więzieniach byłem w Starej Wilejce, Mińsku, Orszy, Moskwie i Rezani [Riazaniu].

4.Opis obozu, więzienia:

Najdłużej przebywałem w więzieniu w Riazaniu. Więzienie jest stare, murowane, na przedmieściu, kilometr od stacji kolejowej. Warunki mieszkalne: w sali [o] długości ośmiu i szerokości siedmiu metrów mieszkało 137 osób. Spaliśmy dookoła ścian i [w] czterech szeregach w środku. Otrzymywaliśmy 400 g czarnego chleba [i] pudełko od zapałek cukru na dwie osoby co drugi dzień. Z rana gotowana woda, na obiad zupa, wieczorem zupa i gotowana woda. Higiena: każdego dnia myto podłogi, co 12 dni była łaźnia i dezynfekcja ubrania.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców:

Ogółem więźniów było ok. sześciu tysięcy: dwa i pół tysiąca Polaków, reszta [to] Rosjanie i inne narodowości. 70 proc. było politycznych, reszta za niewykonanie wyznaczonej normy pracy, za handel, za przejście granicy itp. Większość więźniów politycznych była z wyższym wykształceniem.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Z rana pobudka o 5.30, ubieranie, mycie się, kontrola przez naczelnika więzienia, śniadanie. Do obiadu pogadanki polityczne, kulturalne, oświatowe. Obiad, po obiedzie sprzątanie, po uporządkowaniu sali dziesięć minut przechadzki na powietrzu, kolacja, modlitwa i spanie.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

[Do] tłumaczenia polskiej konstytucji używali przy badaniu ręcznie gumowej pałki[, którą uderzano] po kolanach lub po piętach. Propaganda, że Polski już nie będzie i nikt jej nie ujrzy.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Ustosunkowanie lekarzy i sanitariuszy było dobre. Brak lekarstw, śmiertelność dość duża.

9. Czy była i jaka łączność z krajem i rodziną?

Łączności z krajem ani rodziną nie było żadnej.

10. Kiedy został zwolniony z więzienia i w jaki sposób dostał się do armii?

Z więzienia zwolniony 11 września 1941 r. Sprzedałem ostatnie ubranie i na własną rękę dostałem się do polskiej armii, która tworzyła się w Bezołuku [Buzułuku]. 16 września 1941 r. zostałem przyjęty do polskiego wojska.