KAZIMIERZ AUKSZTOLIS

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Kazimierz Auksztolis, rolnik, wdowiec (żona zmarła w Teheranie 29 kwietnia 1942 r.).

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Po okupowaniu przez bolszewików Wilna i różnych prześladowaniach, 14 czerwca 1941 r., zostałem jako obszarnik wyzyskiwacz aresztowany z rodziną – żoną, dwójką dzieci, matką, bratem i jego żoną. Rodzinę wysłali na wolną zsyłkę, mnie zaś do łagru.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Swierdłowski okrąg, 10. oddzielenie, 47. łagpunkt Gari.

4. Opis obozu, więzienia:

Trzy duże drewniane budynki, ogrodzone wysokim płotem, na rogach cztery obserwatory dla straży, wewnątrz nary do spania na czterech w miejsca [sic!], pościeli i ubrania nie dawano. Mały szpitalik zorganizowali nasi, jak też wybudowali łaźnię i wykopali studnię.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Grupa, w której byłem zesłany, składała się z inteligencji, urzędników, rolników, naukowców i robotników, jak też i duchowieństwa. Stan ogólny: 670 [osób] narodowości polskiej, litewskiej i estońskiej. Stosunki koleżeńskie dobre.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Warunki pracy były okropne, bo przy deszczu i 45-stopniowym mrozie ganiano ludzi w zupełnie porwanych ubraniach do pracy pod bagnetem i kazano pracować. Wypełnialiśmy 20 proc. normy w pracy leśnej. Narzędzia dano nam prymitywne, w dodatku głodowanie wykluczało możliwość podniesienia wydajności pracy, przeto byliśmy często bici i karani izolatorem. Pracowaliśmy po 12 godzin, bez dnia odpoczynku. Pierwszy kocioł [stanowiło] 400 g surowego chleba i litr rzadkiej zupy.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Traktowanie przez NKWD było dla nas mordercze. Powiadali: „Ej, szkoda na was kuli, chociaż ona wam się należy, ale na was szkoda, bo kosztuje dwie kopiejki, a wy powyzdychacie”. Wmawiano w nas, że Polski nie ma i nie będzie, a jeśli to nastąpi, to musi być czerwona.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc szpitalna żadna, a doktor – też zesłaniec – służył na to, aby wysłać słabego chorego do pracy. Higieny brak, pełno wszy i pluskiew. W [czasie] 2 [8?]-miesięcznego pobytu z 670 ludzi zmarło 290 wskutek wycieńczenia i śmierci głodowej, epidemii tyfusu, czerwonki, szkorbutu. Ze zmarłych pamiętam nazwiska inż. Wojtniewicza, [nieczytelne], buchaltera Załuskiego, ks. jezuitę Zarzeckiego. Reszty nazwisk nie pamiętam.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?:

Korespondencji prowadzić nie dawano i nie wiedziałem, gdzie znajdowała się moja rodzina, która była na zesłaniu.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?:

25 lutego 1942 r. zostałem zwolniony z łagru i stosunek NKWD do nas poprawił się. 14 marca 1942 wstąpiłem do wojska, do 10 Dywizji Piechoty w Ługowoje.

Miejsce postoju, 21 lutego 1943 r.