FRITZ HELGARD

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Pchor. ogniomistrz Fritz Helgard, 30 lat, mierniczy, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Po wkroczeniu wojsk sowieckich na Litwę w czerwcu 1940 r. wszystkie obozy internowanych żołnierzy polskich zostały wywiezione do ZSRR, a w tym w lipcu 1940 r. obóz internowanych z Wiłkowyszek (w którym przebywałem).

3. Nazwa obozu internowanych:

Kozielsk k. Moskwy, Juchnowo k. Moskwy, Griazowiec k. Wołogdy.

4. Opis obozu, więzienia:

Teren lesisty, na ogół jednak wilgotny, dość dużo komarów. Budynki drewniane, często przerabiane ze stajni. Miejsce dla jednej osoby w baraku: 50 cm bieżących pryczy. Przeglądy zawszenia co tydzień, od czasu do czasu dezynfekcja baraków, niedostateczna. Masa pluskiew. Zimą w barakach brakowało powietrza.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców:

Internowani wyłącznie żołnierze polscy. W obozie oficerskim – oficerowie, w obozie szeregowych – przeważnie podoficerowie.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Do prac nie zmuszano, z wyjątkiem obozowych porządków. Wyżywienie marne, jednak chleba [dawano] codziennie 800 g. Bolszewicy uzupełniali niektóre sorty mundurowe; biblioteka rosyjska – dzieła propagandowe; kino – filmy propagandowe sowieckie.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Badano bez bicia, metodą zastraszania. Propaganda komunistyczna duża – na przemówieniach, z okazji rewizji, kina, głównie jednak przy pomocy bibuły. Informacje o Polsce fałszywe, bezpodstawne, obrażające nasze uczucia.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Lekarze Polacy, przeważnie studenci. Przypominam sobie tylko trzy wypadki śmierci. Nazwisk nie pamiętam.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?:

Przez cały czas pobytu w obozie wysłałem do Polski pięć listów, otrzymałem ok. 30.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?:

Zwolniony z obozu w Griazowcu [zostałem] w sierpniu 1941 r. 26 sierpnia 1941 r. wstąpiłem w tymże obozie do armii polskiej w ZSSR.