JÓZEF SAJPEL

1. [Dane osobiste:]

Kapral Józef Sajpel, 36 lat, robotnik, żonaty; nr poczty polowej 163.

2. [Data i okoliczności aresztowania:]

15 października 1939 r. aresztowany byłem w Lesku, za przejście granicy. Wracałem od rodziny żony, która znajdowała się po drugiej stronie Sanu jako linii demarkacyjnej, do rodziny mojej, która przebywała w Lesku.

3. [Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:]

Siedziałem w Lesku dwie doby. Wywieziono mnie do Lwowa, siedziałem więzieniu na Brygidkach. 25 stycznia 1940 r. wywieziono mnie do Rosji do więzienia w Kirowogradzie, gdzie dostałem wyrok zaoczny pięć lat. 18 czerwca 1940 r. wywieziono mnie do łagrów nad Peczorą.

4. [Opis obozu, więzienia:]

We Lwowie w celach więziennych mieszkało bardzo dużo więźniów, tak że nie było nawet gdzie się położyć. Do snu układali się jeden przy drugim na podłodze. Wody prawie nie dawano.

5. [Skład więźniów, jeńców, zesłańców:]

W więzieniu w Polsce byli sami Polacy, natomiast w łagrach byliśmy wmieszani między rosyjskich złodziei i morderców, a traktowani gorzej od nich. Jak poszedłem się żalić, to on miał rację, a ja nie.

6. [Życie w obozie, więzieniu:]

Po śniadaniu składającym się z kawałka chleba i tak zwanej zupy musiano dziesięć godzin pracować do wieczora, [kiedy] dostał znów zupy. Warunki pracy były bardzo ciężkie, tak że dochodziło do kompletnego wyczerpania fizycznego i moralnego, tak że sam się robił kaleką, bo nie mógł wyrobić tak zwanej normy. Lepsza śmierć niż życie w łagrze.

7. [Stosunek władz NKWD do Polaków:]

Po przyznaniu się, że służyłem w Wojsku Polskim, przypomniano mi rok 1918: „Wyście bili naszych braci!” – i rękojeścią rewolweru po głowie, a drugi pałką. Takich nocy było 11. O Polsce mówiono, że nigdy jej nie będzie, że Anglia nas, Polskę, popchnęła do wojny z Niemcami.

8. [Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:]

Pomoc lekarska bardzo mała, tak że na krwawą dyzenterię wysyłano do tak zwanego szpitala, gdzie zmarł.

9. [Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?]

Z krajem nie miałem łączności żadnej od chwili aresztowania. Zabroniono nam pism i rozmów z narodem.

10. [Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?]

Zwolniono mnie na mocy amnestii i skierowano do Buzułuku. Ponieważ [z powodu] wielkiego napływu uwolnionych Polaków nie było miejsca, udałem się na robotę do kołchozów w Karakałpackiej Republice, skąd 18 lutego 1942 r. zostałem powołany do armii polskiej.

Miejsce postoju, 17 marca 1943 r.