1. Dane osobiste:
Wachmistrz Piotr Rowbuć, ur. w 1899, podoficer zawodowy, żonaty.
2. Metody badania i torturowania w okresie śledztwa:
Byłem aresztowany przez władze NKWD w Wilnie, w dniu 14 czerwca 1941 roku, przewieziony autem do Nowej Wilejki, gdzie wsadzono mnie do wagonu towarowego wraz z innymi aresztowanymi i pod silną eskortą NKWD zawieziono mnie do Starobielska. Tutaj spisano ze mnie życiorys oraz odebrano innym wartościowe przedmioty. 24 czerwca, po załadowaniu do wagonu, przetransportowany zostałem do obozu pracy na północnym Uralu.
6. Życie w przymusowych obozach pracy, organizacja obozów i normy pracy:
a. Miejscowość i teren. Obłast swierdłowska, rejon Sośwa, miejscowość Gary [Gari],
1 łagpunkt, 10 otdielenija, 47 kwartał. Tajga, moczary, z bardzo wielką ilością komarów i muszek, dotkliwie kąsających w porze letniej i jesiennej.
| b. | Warunki mieszkaniowe. Mieszkałem w baraku drewnianym, spałem na pryczy bez sienników i koców, przykrywając się własną, bardzo często przemoczoną, odzieżą roboczą. W baraku mieszkało przeszło 400 osób. Ogrzewanie fatalne. Pełno było wszy i pluskiew. |
| c. | Odżywianie. Przeciętnie otrzymywałem 400 gramów chleba razowego. Zupę dwa razy dziennie, sporządzaną z liści kapusty i drobnych, nieoczyszczonych ziemniaków. Zupa była bez soli. Często podawano nam zupę z rozpuszczoną mąką, nietłuszczoną i prawie wodnistą. |
| d. | Warunki pracy. Pracowałem w tajdze, w śniegu ogromnym, przy temperaturze minus 50 stopni, w okresie ulewnych deszczów i wśród roztopów wiosennych. Odcinek drogi do miejsca pracy wynosił do ośmiu kilometrów w jedną stronę. W czasie tym funkcjonariusze |
ochrany strzelali, strasząc nas, abyśmy tylko maszerowali prędzej. Równocześnie używali przekleństw z treścią antyfaszystowską, antyreligijną. W czasie siedmiomiesięcznej pracy w łagrach nie miałem żadnego dnia odpoczynku.
| e. | Normy. Oto kilka przykładów: 1. ścięcie drzewa z pnia, popiłowanie i złożenie 4 – 8 metrów kubicznych wraz z odrąbaniem gałęzi i ułożeniem w stosy; 2. ścięcie brzóz z pnia, zdjęcie kory, popiłowanie na kawałki metrowe, z porąbaniem grubszych i złożenie w metry – norma 2 do 5 metrów. |
| f. | Odzież. Bielizny nie otrzymałem zupełnie. Początkowo chodziłem we własnej [odzieży], następnie otrzymałem zniszczoną kurtkę watowaną oraz spodnie watowane, w stanie ogromnego zniszczenia. Na nogach nosiłem czunie (niskie, gumowe trzewiki z watowanymi cholewkami), do których wlewała się woda w czasie roztopów i deszczów, gdzie wsypywał się zimową porą śnieg i topniał w wodę. Poza tym otrzymałem trzewiki z kory brzozowej. |
| g. | Skład łagierników. Bardzo różny pod względem narodowości. Byli tu tak zwani przestępcy polityczni. Prócz Polaków Litwini, Estończycy, Żydzi. W łagrze tym byli – były wojewoda białostocki i wileński Jaszczołt, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie Kosakowski, major dyplomowany Nagórny oraz ośmiu byłych ministrów litewskich i wielu funkcjonariuszy litewskich (policjanci). Liczba osób przebywających w tym obozie wynosiła 688. |
| h. | Warunki higieniczno-sanitarne. Baraki brudne, pluskwy, wszy, szczury. Lekarzami byli Polacy i Litwini. Odczuwało się ogromny brak lekarstw. Zwolnienia otrzymywali więźniowie z temperaturą powyżej 38 stopni. |
| i. | Czas pracy. W lesie pracowałem od 6.00 do 20.00, z godzinną przerwą obiadową, w zimie od 6.00 do 18.00. Po rozpoczęciu wojny rosyjsko-niemieckiej czas pozostał niezmieniony, położono jednak większy nacisk na ilość wykonywanej pracy. |
| j. | Rozrywki i życie kulturalne. Brak radia, z gazet trudno było otrzymać również „Prawdę” i „Izwiestia”. |
| k. | Łączność z krajem. Wysyłanie korespondencji było zakazane. |
| l. | Stosunek władz nadzorujących do Polaków. Nieprzychylny. W zwrotach skierowanych do nas znajdowały się wyzwiska: „faszyści”, „wróg narodu”; pełne obelżywej treści dla naszego narodu, dotykające i poniżające godność człowieka. |
| m. | Wynagrodzenie. W ciągu całego okresu pracy otrzymałem 21 rubli. |
| n. | Propaganda komunistyczna. Nie istniała. |
| o. | Śmiertelność w obozach. W okresie mojego pobytu, to jest przez siedem miesięcy, zmarło 150 osób z powodu chorób, a przede wszystkim z wycieńczenia. |