ANNA URBANOWICZ

1. [Dane osobiste:]

St. ochotniczka Ania Urbanowicz, ur. w 1923 r., uczennica, panna.

2. [Data i okoliczności aresztowania:]

Aresztowana 19 czerwca 1940 [?] roku za chęć przejścia granicy na linii Zambrów – Osków.

[3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych robót:]

Osadzona w więzieniu w Białymstoku, później wywieziona do północnego Kazachstanu – karabaski oddział Karłaga NKWD.

4. [Opis obozu, więzienia:]

Więzienie w Białymstoku – warunki okropne, w celi jednoosobowej przebywa 10 – 16 osób. Wyżywienie: dwa razy dziennie zupa, 600 gramów chleba. Łaźnia raz na trzy miesiące. Spacery początkowo bardzo rzadkie, potem raz na tydzień. Obrazem higieny jest to, że więzienie musiało zostać opróżnione z powodu epidemii tyfusu.

Łagier. Budynków nie ma, mieszka się w rowach przykrytych dachem z gałęzi. Pieców nie ma. Wyżywienie takie samo jak w więzieniu, praca ponad siły ludzkie. Norma – pięć metrów sześciennych nasypu na jedną kobietę. Wynagrodzenia nie ma. Racje chleba zależne od wykonanej pracy.

Całe zainteresowanie koncentruje się wokół kwestii zaspokojenia głodu. Polacy są przeważnie wyzyskiwani przez Rosjan, którzy lepiej potrafią oszukiwać władze. Stosunek więźniów Rosjan na ogół obojętny, władz – bardzo okrutny. Życie kulturalne i umysłowe nie istnieje wcale.

7. [Stosunek władz NKWD do Polaków:]

Stosunek do Polaków wrogi – śledztwa w nocy, groźby, ciągłe zarzucanie oskarżonemu kłamstwa, wmawianie win nawet niepopełnionych, namawianie do donosicielstwa.

8. [Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:]

Pomoc lekarska minimalna. Mimo to, z chwilą, gdy ktoś dostał się do szpitala, miał dobrą opiekę. Przy epidemii tyfusu brzusznego na Nowym Koksie na tysiąc chorych było zaledwie kilka wypadków śmiertelnych, a to dzięki poświęceniu sanitariatu tak polskiego, jak i rosyjskiego.

9. [Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?]

Łączności z krajem i rodziną od chwili aresztowania nie miałam żadnej.

10. [Kiedy została zwolniona i w jaki sposób dostała się do armii?]

Uwolniona zostałam 3 listopada 1941 roku. Otrzymałam zaświadczenie nr 194510. Udałam się na południe celem wstąpienia do wojska. W drodze zachorowałam na odrę. Następnie kolejno przebyłam zapalenie ucha, biegunkę i tyfus plamisty. W maju [1942] wyjechałam do Katha-Knog en [?], gdzie pracowałam w ochronce polskiej. Z tą ochronką przyjechałam do Iranu. W Teheranie wstąpiłam do Pomocniczej Służby Wojskowej Kobiet.