1. [Dane osobiste:]
Sekcyjna Helena Jaciuk-Jaciukiewicz, 26 lat, nauczycielka, mężatka.
2. [Data i okoliczności aresztowania:]
Dnia 29 czerwca 1940 roku wywieziono mnie z Ostrówka (pow. Luboml) za to, że nie wzięłam paszportu sowieckiego.
3. [Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych prac:]
Przydzielono mnie do sowchozu im. „Zaja”, rejon Asioo [?], obłast nowosybirska.
4. [Opis obozu, więzienia itp.:]
Sowchoz znajdował się 25 km od miasta i stacji kolejowej. Budynki drewniane, światło elektryczne, łaźnia, sklep, piekarnia i szpitalik.
5. [Skład jeńców, więźniów, zesłańców:]
Wywieziono wszystkich robotników sowchozu (więźniów sowieckich), a osiedlono tam nas, zesłańców z Polski, około 60 rodzin narodowości polskiej, ukraińskiej i żydowskiej. Umieszczono po dwie rodziny w jednopokojowym mieszkaniu i zmuszono wszystkich bez wyjątku od lat 16 do 50 do pracy na roli. Uprawialiśmy ziemniaki, buraki, cebulę, hodowaliśmy stada krów, świń, kur itd.
6. [Życie w obozie, więzieniu:]
Dzień pracy normalnie trwał osiem godzin, w okresach siewu i zbiorów – 14. Zarobki wypłacano pieniędzmi co dwa tygodnie. Każdemu pracującemu sprzedawano kilogram chleba dziennie, trzy kilogramy krup na miesiąc, a ziemniaków można było dostać dowolnie po 30 kopiejek kilogram. Mleko tylko dla dzieci.
Z ubraniem było gorzej, tylko furmani mogli dostać walonki i tzw. buszłaty, inni musieli zszywać, cerować, łatać albo kupować odzież od drugich.
7. [Stosunek władz NKWD do Polaków:]
Pilnował nas komendant NKWD i jeden milicjant. Sowchoz był ogrodzony drutem, a za jego obręb można było wydalić się tylko za przepustką.
Z początku próbowali zasiewać wśród nas swoją propagandę komunistyczną, ale widzieli, że słowa ich odbijają się od nas jak groch o ścianę.
8. [Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:]
Był lekarz Żydek, wywieziony razem z nami, co dawał nam zwolnienia z pracy (1 – 3 dni) i pierwszą pomoc, poważniej chorych odsyłał do szpitala do rejonu. Umarło jedno dziecko i jeden człowiek na serce, 50-letni Szloma Korn.
9. [Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?]
Listy i paczki z kraju dostarczano nam.
10. [Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?]
We wrześniu 1941 roku ogłoszono nam amnestię. Wszyscy opuściliśmy sowchoz, jedni wcześniej, drudzy później, wyjeżdżając na południe (Kazachstan, Uzbekistan). Na podstawie podania złożonego w referacie Pomocniczej Służby Kobiet w Guzorze 21 maja 1942 roku przyjęto mnie w szeregi PSK.