WŁADYSŁAW GRYKSZTAS


1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, numer poczty polowej, wiek, zawód, stan cywilny):


Kapral Władysław Gryksztas, 30 lat, nauczyciel szkół średnich, kawaler, nr poczty polowej 139.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

10 kwietnia 1941 roku za przynależność do „tajnej radiofalówki we Lwowie”.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych robót:

Zesłany do Aktiubińska, Kazachstan, ZSRR.

4. Opis obozu, więzienia itp. (teren, budynki, warunki mieszkaniowe, higiena):

W więzieniu poza więzieniem lwowskim nigdzie nie przebywałem.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców (narodowość, kategoria przestępstw, poziom umysłowy i moralny, wzajemne stosunki etc.):

Transport zesłańców do Kazachstanu był różnorodny: narodowości polska, żydowska i ukraińska. Odnośnie poziomu umysłowego, przeważała inteligencja z województwa lwowskiego.

6. Życie w obozie, więzieniu itp. (przebieg przeciętnego dnia, warunki pracy, normy, wynagrodzenie, wyżywienie, ubranie, życie koleżeńskie i kulturalne):

Życie na posiołku było uwarunkowane od pracy. Początkowo pracowałem w „Kantonie” 10 godzin dziennie, pobierając płacę 250 rubli. W stołówce wyżywienie było nędzne. Ubranie donaszało się własne, niemożnością było nabyć jakiekolwiek części garderoby. W Aktiubińsku siedziało około 500 osób do chwili wybuchu wojny Niemców z Rosją. Polacy na skutek nacisku NKWD unikali współżycia. Życia kulturalnego w ogóle nie było.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków (sposób badania, tortury, kary, propaganda komunistyczna, informacje o Polsce etc.):

Władze NKWD odnosiły się do Polaków bezwzględnie. Sposób badania był uzależniony od sprawy aresztanta. Częste były wypadki pobicia i pokaleczenia w czasie śledztwa. Jeśli idzie o informacje o Polsce, to docierały one na posiołek drogą listów i zesłańców.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność (wymienić nazwiska zmarłych):

Ogólnie warunki higieniczne i zdrowotne były beznadziejne. W Aktiubińsku było ambulatorium, niemniej lekarstw otrzymać nie było można. Nazwisk zmarłych w Aktiubińsku nie pamiętam.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Łączności z rodziną i krajem nie miałem.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Będąc już na wolnej stopie, 30 czerwca 1941 roku wyjechałem do Ałma-Aty, skąd 30 sierpnia 1941 skierowałem się do Buzułuku i 26 września 1941 zgłosiłem się do armii polskiej w Tockoje.

M.p., 2 marca 1943 r.