MARIA DURDA

1. [Dane osobiste:]

Sekcyjna Maria Durda, 37 lat, urzędniczka państwowa (administracja wojskowa), niezamężna.

2. [Data i okoliczności aresztowania:]

Wywieziona 29 czerwca 1940 roku ze Lwowa jako aresztowana przez sowieckie władze okupacyjne.

3. [Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych prac:]

Początkowo kolonia karna Krasnouralsk, a ostatnio posiołek Nikolsk, obłast Swierdłowsk.

4. [Opis obozu, więzienia itp.:]

Barak drewniany, otwarty, nie strzeżony.

5. [Skład jeńców, więźniów, zesłańców:]

W baraku przebywało pięćdziesiąt osób, z czego sześć osób narodowości polskiej, a pozostali – Żydzi.

6. [Życie w obozie, więzieniu:]

Życie w posiołku: praca w ciągu dnia trwała od godziny 6.00 rano do 2.00, przerwa obiadowa dwie godziny, a następnie od 14.00 do 20.00. Polegała ona na robotach polnych i ogrodowych. W porze zimowej roboty leśne. Zarobki obliczano w zależności od wydajności pracy i to w wypadku wykonania 100 proc. normy. Normy były bardzo wysokie, co uniemożliwiało osiągnięcie jakichkolwiek zarobków.

7. [Stosunek władz NKWD do Polaków:]

Stosunek władz do zasądzonych był nieżyczliwy, co znajdowało wyraz w ciągłym straszeniu ponownym oddaniem pod sąd w wypadku niewykonania norm pracy i w ogóle ich rozkazów.

Siły fizycznej nie używano, a jedynie pośrednio oddziaływano w drodze słownych pogróżek. Ze względu na małą liczbę zesłańców propaganda nie była uprawiana, a jedynie nosiła charakter ogólnosowiecki przy okazji świąt.

8. [Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:]

Pomoc lekarska była i dość dobrze zorganizowana.

9. [Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?]

Do wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej łączność z rodziną na terenie okupacji sowieckiej była utrzymywana dość regularnie przez listy i paczki. Jako zesłanka polityczna nie byłam skrępowana w ilości wysyłanej korespondencji.

10. [Kiedy została zwolniona i w jaki sposób dostał się do armii?]

Zwolnienie z przymusowego osiedlenia uzyskałam w pierwszych dniach września 1941 roku, po ogólnej amnestii względem polskich obywateli. Wybrałam wówczas miasto Krasnouralsk, dokąd wyjechałam i przebywałam około dwóch miesięcy, pomagając w pracy domowej pewnej Rosjance.

W końcu 1941 roku udałam się do środkowej Azji z zamiarem wstąpienia do wojska i po pokonaniu wielkich trudności w lutym 1942 wstąpiłam do Pomocniczej Służby Kobiet w miejscowości Guzor.

M.p., 2 marca 1942 r.