LEON CZAJKOWSKI

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Strzelec Leon Czajkowski, 30 lat, nauczyciel, kawaler.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Aresztowany 10 kwietnia 1940 r. pod zarzutem należenia do Polskiej Organizacji Wojskowej i przeprowadzania osób wojskowych przez graniczną rzekę San.

3. Nazwa obozu, więzienia, miejsca przymusowych robót:

Więzienia: Lesko, Drohobycz, Stanisławów, Sambor. Lagry: Starobielsk i Magadan na Kołymie.

4. Opis obozu, więzienia (teren, budynki, warunki mieszkaniowe, higiena):

W więzieniach bardzo ciasno, głód, wszy, brak powietrza i ruchu. W lagrach: szałasy, baraki – też ciasno było, chłód i głód. Higieny żadnej.

5. Skład jeńców, więźniów, zesłańców (narodowość, kategoria przestępstw, poziom umysłowy i moralny, wzajemne stosunki etc.):

Więźniowie przeważnie narodowości polskiej, więzieni za przestępstwa polityczne. Poziom umysłowy i moralny średni. Wzajemne stosunki dość dobre.

6. Życie w obozie, w więzieniu (przebieg przeciętnego dnia, warunki pracy, normy, wynagrodzenie, wyżywienie, ubranie, życie koleżeńskie i kulturalne itd.):

Życie w obozach ciężkie, pobudki bardzo wcześnie robione. Praca ciężka i bez wynagrodzenia. Wyżywienie bardzo złe. Ubranie liche. Praca odbywała się w złych warunkach do godz. 20.00–21.00. Życie koleżeńskie i kulturalne – żadne.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków (sposób badania, tortury, kary, propaganda komunistyczna, informacje o Polsce etc.):

Stosunek władz NKWD do Polaków bardzo wrogi. Badania bardzo męczące, odbywające się po kilka godzin i to przeważnie w nocy. W czasie badań grożono i bito.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność (wymienić nazwiska zmarłych):

Pomoc lekarska ograniczona. Śmiertelność duża. (Na Kołymie w Magadanie zmarł sierżant zawodowy Józef Czajkowski).

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodziną?

Łączności z krajem i rodzinami nie było.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Dnia 30 sierpnia 1941 roku zostałem zwolniony. Po przyjeździe do Władywostoku udałem się transportem do Buzułuku z zamiarem wstąpienia do polskiej armii, lecz cały transport przedstawiciele naszych placówek skierowali do Uzbekistanu nad Amu-darię do Karakałpackiej Autonomicznej Republiki i umieszczono po kołchozach. W lutym 1942 roku po komisji lekarskiej polsko-sowieckiej pojechałem do Guzor, gdzie 15 lutego 1942 roku zostałem przyjęty do polskiej armii.