MAREK EDELMAN

Warszawa, 26 lipca 1948 r. Członek Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Warszawie, sędzia Halina Wereńko przesłuchała niżej wymienionego w charakterze świadka, bez przysięgi. Uprzedzony o odpowiedzialności karnej i o obowiązku mówienia prawdy świadek zeznał, co następuje:


Imię i nazwisko Marek Edelman
Imiona rodziców Natan Feliks i Cecylia z d. Perkowska
Data urodzenia 1 stycznia 1919 r. w Warszawie
Wyznanie bezwyznaniowy
Wykształcenie student IV kursu medycyny
Zajęcie student
Przynależność państwowa polska
Narodowość żydowska
Miejsce zamieszkania Łódź, ul. Mostowa 34a

W sprawie obozu dla Żydów w Opolu Lubelskim nic mi nie jest wiadomo. W okresie trwania getta warszawskiego (od początku do 10 maja 1943 r.), przebywałem w nim, gdzie byłem członkiem Żydowskiej Organizacji Bojowej. W okresie wysiedlania Żydów z getta warszawskiego, począwszy od 28 lipca 1942, chodziłem na Umschlagplatz z ramienia Bundu, od października 1942 – z rozkazu ŻOB.

Chodziło o wyprowadzenie z Umschlagplatzu ludzi potrzebnych organizacji. W tym okresie notowałem swoje wrażenia z Umschlagplatzu, kładąc nacisk na przebieg wysiedlenia.

Notatki moje powinny znajdować się w Archiwum Centralnego Komitetu Bundu, gdzie kierownikiem jest ob. Berensztejn. Akcja wysiedleńcza z getta warszawskiego została szczegółowo opisana jeszcze w 1942 roku. Była wtedy wydana broszura pt. Likwidacja getta warszawskiego autora A.M. Był to aryjczyk, który przychodził do getta. Broszura była wydana po stronie aryjskiej. W tym roku tygodnik „Nasze Słowo” (adres redakcji: Łódź, ul. Jaracza 4) w numerze z 19 kwietnia przedrukował w całości tę broszurę.

Oprócz tych źródeł o liczbie wysyłanych z Umschlagplatzu oraz o miejscu wysyłania ich mógłby zorientować raport Höflego.

Raport był wysłany przez Höflego do Berlina w końcu września 1942, obejmował okres wysiedlania Żydów z getta warszawskiego od 22 lipca do 13 września 1942 roku (włącznie).

Odbitkę raportu widziałem wiosną 1943 w komendzie ŻOB-u.

Z pamięci trudno jest odtworzyć szczegóły wysiedlania, a zwłaszcza liczby wysiedlonych. Pamiętam, iż w czasie akcji po 22 lipca 1942 wysyłano transporty do Treblinki. W listopadzie 1942 (zdaje się w dniu 15 listopada) wysłano transport około 150 osób do KL Lublin. W czasie akcji z dni 18 – 22 stycznia 1943 transporty kierowano do Treblinki. W czasie akcji po 19 kwietnia 1943 transporty kierowano do Poniatowej, Trawnik, Majdanka i Treblinki.

Dokładnej liczby wysiedlonych nie pamiętam. Zdaje się, iż do Trawnik i Poniatowej wysyłano po około 15 tys. Żydów.

Na tym protokół zakończono i odczytano.