JAN PIRÓG

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Szer. Jan Piróg, 42 lata, rolnik, żonaty.

2., 3. i 4. Data i okoliczności zaaresztowania; nazwa i opis obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Zabrany do niewoli sowieckiej 17 września 1939 r. w Sarn[k]ach Dolnych, stamtąd transportem przywieziony do Kamieńca Podolskiego, gdzie byłem pięć dni. Stamtąd do obozu jeńców wojennych do Żytynia i z grupą dwóch tysięcy zamieszkałem w strażnicy Korpusu Ochrony Pogranicza, gdzie w jednej salce mieszkało 20 ludzi. Spanie na drewnianych piętrowych pryczach, okropny ścisk, tak że pojawiło się duże zawszenie. Później uruchomiono łaźnie i dezkamery, z których korzystałem raz na dziesięć dni. Miejsce zakwaterowania było ogrodzone wysokim, gęstym płotem z drutu kolczastego i obstawione dookoła posterunkami.

5. Życie w obozie, więzieniu:

Chodziłem do pracy na budowę szosy. Praca była ciężka: kopanie rowów, bicie kamienia, asfaltowanie. Trwała 12 godzin dziennie. Życie zależało od wyrobienia norm, których nie można było wyrobić. Zarabiałem tylko na drugi kocioł, często wynagrodzenia pieniężnego nie otrzymywałem.

6. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Większa część była Polaków, rzymskich katolików, reszta Żydzi, Białorusini i Ukraińcy. Współżycie koleżeńskie było bardzo dobre, wspomagaliśmy się, jak tylko mogliśmy. W obozie zarządzał naczelnik, który wysyłał do pracy, zamykał do karceru (np. za niewyjście do pracy) na 24 godziny i dłużej, ze zmniejszeniem racji żywnościowej.

7. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Wiadomości z kraju otrzymałem w bardzo małej ilości. Pierwszą wiadomość od rodziny dostałem w marcu 1940 r.

8. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Propaganda komunistyczna od razu zaczęła swoją pracę. Był do tego specjalnie przeznaczony politruk, który prowadził z nami pogadanki (biesiedy) o ich dobrodziejstwach i ustroju, które wywierały bardzo znikomy wpływ.

9. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

Po podpisaniu umowy polsko-sowieckiej 20 sierpnia 1941 r. wypłacono mi 500 rubli odszkodowania i wstąpiłem do armii polskiej w Starobielsku.

Miejsce postoju, 3 marca 1943 r.