MICHAŁ WŁADYKA

1. Dane osobiste:

Kanonier Michał Władyka, 32 lata, ceglarz, wolny; PAI Force nr 163.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Zaaresztowany w nocy z 4 na 5 grudnia 1939 r. za współpracę z polską policją przed wrześniem 1939 r.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Więzienie Zborów: trzy tygodnie; więzienie Tarnopol: trzy miesiące; więzienie Starobielsk: trzy i pół miesiąca; więzienie w Woroszyłowgradzie: trzy miesiące i 12 dni, w ciemnicy w suterenach; łagier Starobielsk: zamknięty trzy miesiące; łagier Uchta (Komi ASRR, obłast Czibiu): do 17 sierpnia 1941 r.

4. Opis obozu, więzienia:

Łagier Uchta nad rzeką, 3 łagpunkt. Baraki drewniane, dziury w ścianach (mróz do 60 stopni), prycze drewniane. Pluskwy. Brud. O higienie w ogóle szkoda mówić.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

W obozie 50 proc. [składu więźniów stanowili] Polacy, 50 proc. Rosjanie. Przestępcy polityczni, poziom umysłowy średni, poziom moralny tak niski, że trudno dziś opisać. Stosunek więźniów rosyjskich do Polaków bardzo wrogi.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Praca w kamieniołomie. Warunki pracy ciężkie. Norma: wybranie sześciu metrów kubicznych kamienia w ciągu 12 godzin. Wynagrodzenie: żywność i 12 do 16 rubli na miesiąc. Wyżywienie: śniadanie sto gramów kaszy pszennej i pół śledzia lub łyżka (mała) oliwy. Kolacja: pół litra zupy, sto gramów kaszy, 50 g bułki [?], 50 g ryby, 450 g chleba.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Stosunek NKWD do Polaków bardzo wrogi. Wymuszanie zeznań przez postawienie [więźnia] twarzą do skrwawionej i podziurawionej kulami ściany oraz przystawianie pistoletu do głowy. Bicie pistoletem po głowie i szyi. Nocą brali na śledztwa, ze śledztwa do karceru itd. Propaganda komunistyczna i antypolska na każdym kroku. Za modlitwę wsadzali do karceru.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarska bardzo słaba. Lekarki Rosjanki, śmiertelność bardzo duża (najwięcej śmierci głodowej), samobójstwa. Nazwisk zmarłych nie pamiętam.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?:

Łączności z krajem mimo starań nie nawiązałem. W więzieniu w Tarnopolu rodziny mojej, która przyszła mnie odwiedzić, nie dopuścili.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?:

Zwolniony 17 sierpnia 1941 r. Zabrany przez władze polskie transportem dostałem się do armii.

Miejsce postoju, 16 marca 1943 r.