JAN WIĘSIK

1. Dane osobiste:

Kanonier Jan Więsik, 27 lat, zbrojarz-betoniarz, poczta polowa nr 161.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

18 września 1939 r. dostałem się do niewoli pod Tarnopolem, skąd zostałem zesłany na Północ, do Kotłasu.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

Piąty Oddział (Aikino), Komi ASRR.

4. Opis obozu, więzienia:

Warunki mieszkaniowe niedobre, o higienie szkoda pisać. Warunki żywienia jeszcze gorsze. Obóz jeńców składał się z kilku baraków, które były zrobione z mokrego drewna, dach był z płachty namiotowej. Pierwszy barak to karcer, który był wkopany w ziemię. W miejsce podłogi dawali lód.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Jeńców było 800. Współżycie między nami było bardzo koleżeńskie, narodowości było kilka, wśród nich Ukraińcy i Żydzi. Mimo że dzieliliśmy razem niewolę, coś knuli przeciw nam.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Życie w łagrze przedstawiało się następująco. Od wczesnego rana trzeba było pracować na pajkę chleba, prawie że do późnego wieczora. Praca była bardzo ciężka, za którą ja nie otrzymywałem [wynagrodzenia], tylko raz na dzień chleb i trzy razy zupę, samą wodę. Norma była bardzo wysoka, żołnierz wygłodzony nie był stanie ani 25 proc. wyrobić. [Kto] nie miał ubrania własnego, to chodził goły, bo nie otrzymał [innego]. Warunki koleżeńskie między Polakami były bardzo dobre.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Władze NKWD do Polaków odnosiły się niesamowicie, używając brutalnych słów jak np.: polska morda, [nieczytelne] itp. oraz wszystkim dokuczali mówieniem, że Polski więcej nie zobaczymy. Badania były tylko nocą, podczas nich domagano się niemożliwych rzeczy, podchodząc [do więźnia] w sposób podstępny. Propagandę szerzyli na wielką skalę.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomoc lekarską niby to dawali, ale środków leczniczych nie było. Szpitale były niesamowite. Opieki i żywności brakowało. Nazwiska zmarłych, którzy zmarli z wycieńczenia i z głodu: Tadeusz Żyła (z Radomia), Rutka (Poznańskie), Wańkiek (Polesie), Wojda (Poznańskie). Znam jeszcze bardzo wiele, ale nie mogę podać, ponieważ zapomniałem nazwisk i imion.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?:

Łączności z rodziną i krajem nie miałem.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?:

Wszyscy zostaliśmy zwolnieni w lipcu 1941 r. Po zwolnieniu wszystkich jeńców odesłali [nas] razem do obozu armii polskiej.

Miejsce postoju, 17 marca 1943 r.