ANTONI ZIENKIEWICZ

1. Dane osobiste (imię, nazwisko, stopień, wiek, zawód i stan cywilny):

Strz. Antoni Zienkiewicz, rolnik, żonaty.

2. Data i okoliczności zaaresztowania:

Popadłem w niewolę wraz [z] oddziałem 18 września 1939 r. w okolicy Kostopola, skąd nas wywieziono do obozu w Kozielsku, gdzie przebywaliśmy z miesiąc, a z Kozielska nas wywieziono na roboty.

3. Nazwa obozu, więzienia lub miejsca przymusowych prac:

W Krzywym Rogu – szachta [nieczytelne], gdzieśmy pracowali do 25 maja 1940 r. Później wywieziono nas na Północ, za Kotłas, do Kniaź Pochost [Kniażpogostu].

4. Opis obozu, więzienia:

Teren bagnisty, baraki bardzo liche, pełno pluskiew i wielki smród, co działało bardzo ujemnie na stan zdrowia. Kąpieli nie było, bielizny zmieniać nie było na co, powstały wszy i choroby.

5. Skład więźniów, jeńców, zesłańców:

Wojennoplenni, Polacy, Ukraińcy i Białorusini, Żydzi. Stosunki między nami, oprócz Żydów, były wzajemne.

6. Życie w obozie, więzieniu:

Pobudka o godz. 4.00, śniadanie (tj. zupa) o 5.00, o 6.00 wymarsz na robotę i praca bez przerwy do 18.00. O godz. 18.00 zbiórka, [marsz] do baraków, o 20.00 lub 21.00 obiad i kolacja, tj. zupa i 300 g chleba. Normy były tak duże dla nas Polaków, że nie mogliśmy wyrobić na 500 lub więcej gramów chleba. Wynagrodzenia za to nie było, jeszcze – gdy nie wyrobiło [się] normy – zamykali w karcerze. Ubranie było bardzo liche, a przeważnie pracowało się w swoim.

Kultury nie było żadnej, jeszcze się z nas, Polaków, naśmiewano, że jesteśmy narodem ciemnym i kultury w Polsce nie było. Zmuszano nas tylko do pracy – [mówiono, że] jak nie będziemy pracować, to poginiemy z głodu.

7. Stosunek władz NKWD do Polaków:

Odnosiło się do nas jak do zwierząt i mówiło nam, żeby nie myśleć o rodzinie i o Polsce, bo zobaczymy rodzinę i Polskę [wtedy], [kiedy] na dłoni wyrosną [nam] włosy. Tylko [mieliśmy] pracować, więcej nic.

8. Pomoc lekarska, szpitale, śmiertelność:

Pomocy lekarskiej nie było żadnej, a jak był lekarz, to mówiono, że lekarstwa nie ma, z [powodu] czego dużo [osób] zmarło. Nazwisk ich nie pamiętam.

9. Czy i jaka była łączność z krajem i rodzinami?

Z początku, gdy byłem na rudnikach, to otrzymałem dwie pocztówki, a od 25 maja 1940 r. nie miałem żadnej wiadomości o rodzinie.

10. Kiedy został zwolniony i w jaki sposób dostał się do armii?

15 lipca 1941 r. zwolniono nas i wywieziono do Wiaźnik, i tam w obozie ogłoszono nam zawarcie paktu między Polską a Rosją sowiecką. 25 sierpnia była komisja polsko-sowiecka i wstąpiłem w szeregi wojska polskiego.

Miejsce postoju, 8 marca 1943 r.